آشنایی با عملکرد سیستم دفاعی بدن

ایمن شناسی مطالعه عملکرد حفاظتی بدن در برابر ماکرو ملکول‌های خارجی یا ارگانیسم‌های مهاجم و پاسخ بدن به آنها است. این ارگانیسم‌های مهاجم شامل ویروس‌ها، باکتری‌ها، پروتوزوآ و انگل‌های بزرگتر هستند.
به علاوه بدن بر علیه پروتئین‌های خودی (و دیگر ملکول‌ها) در حالت خود ایمنی و در برابر سلول‌های غیرعادی خودی در ایمنی تومور، نیز پاسخ می‌دهد.
اولین خط دفاعی ما در برابر ارگانیسم‌های خارجی موانع بافتی مانند پوست هستند که از ورود ارگانیسم به بدن جلوگیری می‌کنند. اما اگر راه نفوذ به این لایه‌های مانع باز شود، بدن حاوی سلول‌هایی است که به سرعت به حضور مهاجم پاسخ می‌دهند. این سلول‌ها شامل ماکروفاژها و نوتروفیل‌هایی هستند که ارگانیسم‌های خارجی را می‌بلعند و آنها را بدون نیاز به آنتی بادی از بین می‌برند. یک پاسخ فوری هم از ملکول‌های محلولی که ارگانیسم مهاجم را از مواد مغذی ضروری (مانند آهن) محروم می‌سازند و نیز از ملکول‌های خاصی که روی سطوح اپی تلیال، در ترشحات (مانند اشک و بزاق) و در جریان خون موجودند، اعمال می‌شود. این نوع ایمنی حالت ذاتی یا غیراختصاصی سیستم ایمنی است که دائما برای پاسخ به تهاجم آماده است.
خط دوم دفاعی بدن ایمنی اختصاصی یا سازگار است که ممکن است چند روز طول بکشد تا به یک تهاجم اولیه (که در واقع عفونت ایجاد شده توسط یک ارگانیسم است که تا آن لحظه دیده نشده) پاسخ دهد. در سیستم ایمنی اختصاصی، آنتی بادی (پروتئین‌های محلول که به آنتی‌ژن‌های خارجی متصل می‌شوند) و پاسخ‌های باواسطه سلولی که در آن سلول‌های خاص، پاتوژن‌های خارجی را تشخیص می‌دهند و آنها را از بین می‌برند، دیده می‌شود.
در مورد ویروس‌ها یا تومورها، این پاسخ برای تشخیص و تخریب سلول‌های آلوده به ویروس یا سرطانی شده، حیاتی است.
پاسخ به عفونت بعدی اغلب سریعتر از عفونت اولیه است زیرا در این حالت سلول‌های T و B خاطره (که پیش از این در عفونت اولیه با پاتوژن آشنا شده‌اند) فعال می‌شوند.
در حقیقت سلول‌های سیستم ایمنی به واسطه مجموعه‌ای از ملکول‌های سیگنال با یکدیگر تداخل می‌کنند به طوری که یک پاسخ هماهنگ ایجاد شود. این سیگنال‌ها ممکن است پروتئین‌هایی همچون لمفوکین‌ها باشند که به وسیله سلول‌های سیستم لنفوئیدی ایجاد می‌شوند. ساتیوکامین‌ها و کموکاین‌ها باشند که توسط سایر سلول‌های دخیل در پاسخ ایمنی تولید می‌شوند. این پروتئین‌ها سلول‌های سیستم ایمنی را تحریک می‌کنند.

راهکارهای آرامش

راهکارهاى ششگانه و مفید زیر به شما یارى مى‏دهند تا آرامش بیابید و بدانید که نگرانى و فشار روانى، چه اثرى بر جسم، روح و زندگى‏تان مى‏گذارد:

1 . غذاى سالم مصرف کنید

چنانچه مقدار نیروى (انرژى) بدنتان که با مصرف غذا تأمین مى‏گردد، زیاد باشد، به ندرت دچار حالت عصبى مى‏شوید. بکوشید تا حدّ امکان، از مواد غذایى سبوس‏دار، ترکیبات کربوهیدرات، میوه، اقسام سبزى‏ها و حبوبات استفاده نمایید؛ چرا که مصرف غذاهایى از این قبیل، سبب ثابت ماندن اندازه قند خون مى‏شود و خستگى را از تن مى‏زداید.
در ضمن، به قدر کافى صبحانه بخورید، کم‏تر نمک مصرف کنید و در طى روز، از خوردن قند، کافئین، چربى و خوراک‏هاى سرخ شده دورى گزینید.

2. مدام ورزش کنید

ورزش هایى همانند: پیاده روى، دو، شنا، یا هر چه که سبب تفریح هم مى‏شود، مثل: چرخ سرک (اسکیت بازى) را بیازمایید و هر یک را که مناسبت‏تر دانستید، به آن بپردازید. ورزش هفتگى شما باید در سه نوبت و هر بار بین بیست تا سى دقیقه باشد.

3. مشکلات را آن چنان که هستند، پذیرا باشید

باید بپذیرید که برخى اوقات، شرایط طاقتفرسایى در زندگى پدید مى‏آید که باید آنها را تحمّل کرد. از این‏رو، به جاى آن که بى‏قرارى کنید، بکوشید حسّ چیرگى بر خویش را با چنین پرسشى در خود، پدیدار سازید: «چه سان مى‏توانم در این قبیل موقعیت‏ها، دگرگونى به‏وجود آورم؟».

4. براى خودتان ارزش قائل شوید

گاه‏گاهى به خودتان جایزه دهید! این پاداش، ممکن است از پیاده‏رَوى گرفته تا گردش آخر هفته با فرزندان، مسافرت با خانواده و مواردى غیر از اینها باشد. هر از چند زمانى به فکر خویش باشید. این کار به هیچ وجه جنبه خودخواهى ندارد و براى سلامتِ روان، لازم است.

5. به ذهنتان آرامش ببخشید

اگر به دام اوضاع و احوال نگران‏کننده‏اى اسیر شدید، مى‏توانید از فنون آرام‏بخشى همچون: یوگا و مکاشفه بَرین (تى ام) مدد جویید. در زیر، شیوه ساده تنفّس را بیان مى‏داریم:
روى صندلى یا زمین به راحتى بنشینید. در صورت امکان، چراغ‏ها را خاموش کنید. سپس از راه بینى، نفس عمیقى بکشید، به نحوى که مسیر هوا را تا تهِ ریه‏هایتان حس کنید. آن‏گاه هوا را از طریق بینى، آهسته بیرون دهید و تجسّم نمایید که چگونه هوا به آرامى از بدنتان به سمت بالا و به سوى سرتان حرکت مى‏کند. این مراحل را چند دفعه تکرار کنید تا وقتى که احساس آرامش نمایید.

6. با دوستان خود، دردِ دل کنید

هیچ قاعده و قانونى نیست که شما را ملزم بدارد، گِره هر نوع گرفتارى را خودتان، یکّه و تنها باز کنید. چنانچه مشکل تحمّل‏ناپذیرى مانند: درگذشت یکى از اعضاى خانواده یا بیمارى کشنده‏اى، اسباب نگرانى‏تان را فراهم ساخته یا حتّى اگر مورد جزئى‏اى هست که تحمّلش برایتان دشوار است، به دیدار دوست خود یا پزشکى بشتابید و احساستان را درباره آن وضعیت با کسى که همدردى مى‏کند و دلهره‏تان را تسکین مى‏دهد، مطرح سازید.